60 min. 05 sec
Vallen we uit elkaar zonder gedeelde taal voor het hogere, of kunnen we elkaar vinden in een symbool dat ruimte laat voor verschil? We gaan met Roelof de diepte in over de Opperbouwmeester des Heelals (ObdH) en ontdekken hoe een abstract begrip de loge al eeuwenlang samenhoudt. Niet als dogma, maar als werkbare gemeenschappelijke noemer waar katholieken, protestanten, joden, deïsten en naturalisten elkaar treffen.
We schetsen de woelige achtergrond: van scholastiek en Aristoteles’ Onbewogen Beweger, via Descartes’ radicale twijfel en zijn godsbewijzen, naar Spinoza’s één substantie waarin God en natuur samenvallen. Ondertussen rukt de drukpers op, polariseert Europa, en worstelen kerk en kroon met een wereld die steeds rationeler wordt. Juist in die turbulentie ontstaat de vrijmetselarij als seculiere orde met rituele diepte, waarin de ObdH een elegante rol krijgt: rituele taal die betekenis geeft, zónder dat broeders elkaars dogma’s hoeven te bestrijden. We verkennen ook de opkomst van het deïsme—God als klokkenmaker—en waarom Anderson’s Constitutions (1723) bewust kiezen voor morele overeenstemming boven confessionele uniformiteit.
Samen ontrafelen we waarom de toegangseis van een “hoger beginsel” geen theologische lakmoesproef is, maar een morele houding: een mens plaatst zichzelf niet als hoogste maat. De ObdH werkt dan als stille brug tussen overtuigingen, zodat het gesprek kan gaan over karakter, waarheid en maatschappelijke relevantie. Met heldere voorbeelden uit ritueel en comparitie laten we zien hoe een 18e-eeuws idee vandaag nog scherp en bruikbaar is—juist nu polarisatie lonkt en simpele antwoorden verleiden.
Aristoteles – https://nl.wikipedia.org/wiki/Aristoteles
Descartes – https://nl.wikipedia.org/wiki/Ren%C3%A9_Descartes
Coccejus – https://nl.wikipedia.org/wiki/Johannes_Coccejus
Spinoza – https://nl.wikipedia.org/wiki/Benedictus_de_Spinoza
Deïsme – https://nl.wikipedia.org/wiki/De%C3%AFsme
Naast Spotify kun je deze aflevering ook terugvinden op:
Aflevering op de website van de podcast: https://www.buzzsprout.com/1788237/episodes/18004005
Aflevering op Apple podcasts: https://podcasts.apple.com/nl/podcast/vrijmetselaars-podcast-podcast-over-de-vrijmetselarij/id1573953449?i=1000732595032
Aflevering op Youtube Music: https://www.youtube.com/watch?v=djdf50P6aLM
Artikel over de aflevering op Substack: https://substack.com/home/post/p-176221664
Stolpersteine App – https://stolpersteine.app/
